فلزکاری کهن در شمال فلات مرکزی ایران، مطالعات موردی: تپه سیلک، تپه حصار،تپه چشمه علی، محوطه باستانی اریسمان

شمال فلات مرکزی ایران یکی از حوزه های طبیعی – فرهنگی فلات مرکزی ایران است که از اواخر هزاره ششم ق.م در آستانه پیچیدگی های اقتصادی و اجتماعی قرار گرفته است. شواهد حاصل از کاوشها و بررسی ها در محوطه های باستانی تپه سیلک کاشان، اریسمان نطنز، تپه چشمه علی شهر ری و تپه حصار دامغان که محوطه های پیش از تاریخی با تکنیکهای اولیه، شکل گیری فلزکاری را در این حوزه رقم زدند. فرایند تولید فلز در فلات مرکزی ایران باعث نقش آفرینی پنج گروه صنعتی شده است، که این پنج گروه عبارتند از: الف)استخراج سنگ فلز از معدن: معدن کاری ب)استحصال مس از طریق ذوب سنگ معدن و استحصال فلز: گدازگری ج)ریخته گری فلز مذاب در قالب (تولید شمش): ریخته گری د)مبادله شمش فلزی و یا ابزار تولید شده: بازرگانی ه)استفاده از محصولات فلزی: بازار مصرف. سرزمین فلات مرکزی ایران دارای معادن فلزی متنوعی بوده است. که وجود این معادن در نحوه زندگی ساکنین منطقه تاثیر بسزایی داشته است. در منطقه شمال فلات مرکزی ایران زمینه بسیار خوبی برای مطالعه یکی از شاخه های مهم باستان شناسی اقتصادی یعنی فلزگری و معدن کاری کهن محسوب می شود. شواهد و مدارک ارزنده فلزکاری در تپه سیلک؛ اریسمان؛ تپه حصار ثابت نموده است که منطقه شمال فلات مرکزی ایران در اواخر هزاره پنجم ق.م مرحله مهم ذوب سنگ مس را پشت سر گذاشته و به مرحله تولید آلیاژ دست یافته است. و بر اثر استفاده از منابع جدید طبیعی نظیر معادن سنگ و فلز و چگونگی استفاده از این فلزات و نحوه بهره برداری آن در مبادلات بازرگانی و مبادلات با دنیای خاور باستان موثر بوده است. کلید واژگان فلزکاری باستان، معدن کاری کهن، منطقه شمال فلات مرکزی ایران: تپه سیلک، تپه چشمه علی، تپه حصار، اریسمان، تکنیک چکش کاری سرد، چکش کاری گرم، تکنیک ذوب سنگ معدن، ذوب فلز.